Praca w niedziele i święta. Czy to zgodne z Kodeksem pracy?
Zastanawiasz się, czy praca w niedziele i święta jest dozwolona? A może chcesz się dowiedzieć, jakie wynagrodzenie otrzymasz za wykonywanie obowiązków zawodowych w te dni? W naszym artykule rozwiejemy Twoje wątpliwości oraz wymienimy święta państwowe, w których obowiązuje dzień wolny od pracy!
Praca w dni świąteczne czy weekend nie należy do najprzyjemniejszych. Niestety – wiele osób, zamiast spędzić ten czas z rodziną, znajomymi, czy relaksując się, musi wypełniać obowiązki zawodowe.
Czy jest to zgodne z Kodeksem pracy? Jakie wynagrodzenie za pracę w sobotę i niedzielę otrzyma pracownik? I czy przysługuje mu wtedy dzień wolny za pracę w sobotę, niedzielę, czy np. 11 listopada? Dowiedz się!
Praca w niedzielę oraz praca w święta – co musisz wiedzieć?
Praca w niedzielę i święta to ta, która rozpoczęła się między godziną 6:00 rano w tym dniu a 6:00 kolejnego dnia (dla przykładu – dzień Wszystkich Świętych liczony jest od 1 listopada od godziny 6:00 do 6:00 2 listopada). Pracodawca w wewnętrznym regulaminie może ustalić jednak inne godziny.
Oprócz niedzieli, w całym roku istnieje kilka okazji, kiedy zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami pracownicy są zwolnieni z obowiązku wykonywania czynności zawodowych. Mogą ten czas wykorzystać dowolnie – na odpoczynek bądź załatwienie spraw prywatnych.
Dni ustawowo wolne od pracy to:
- 1 stycznia – Nowy Rok;
- 6 stycznia – Święto Trzech Króli;
- pierwszy dzień Wielkiej Nocy (ruchome święto),
- drugi dzień Wielkiej Nocy (inaczej Poniedziałek Wielkanocny)
- 1 maja – Święto Państwowe,
- 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
- Zielone Świątki (ruchome święto),
- Boże Ciało – 60 dni po Wielkanocy,
- 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny/Święto Wojska Polskiego,
- 1 listopada – Wszystkich Świętych,
- 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
- 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
- 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia.
Według polskich przepisów pracodawcy mogą ustalić dla pracowników dodatkowe dni urlopu. Wyjątkiem są sytuacje, gdy obowiązują ich sztywne normy czasu pracy, np. w przypadku pracowników urzędowych.
Co ważne, jeśli pracownik należy do związku religijnego lub kościoła, w którym święta nie są traktowane jako dni ustawowo wolne od pracy, może on poprosić pracodawcę o możliwość otrzymania dodatkowego dnia wolnego. Powinien złożyć stosowny wniosek maksymalnie na siedem dni przed planowanym zwolnieniem, a pracodawca ma obowiązek jego uwzględnienia.
Wyjątki
Istnieje jednak kilka wyjątków uregulowanych w Kodeksie pracy, według których w niektórych przypadkach praca w święto lub niedzielę jest dozwolona:
- gdy pracownik pracuje w rolnictwie lub hodowli,
- gdy obecność pracownika jest konieczna, aby usunąć awarię lub przeprowadzić akcję ratowniczą w celu ochrony mienia/środowiska/zdrowia ludzkiego,
- gdy pracownik pracuje w pracy zmianowej, ciągłym ruchu,
- przy koniecznych remontach,
- w komunikacji oraz transporcie, np. kierowcy autobusów, piloci, stewardessy,
- gdy pracownik pilnuje osoby lub ochrania mienie,
- w zakładowych służbach ratowniczych oraz jednostkach straży pożarnej,
- gdy pracownik wykonuje obowiązki konieczne z racji ich użyteczności społecznej lub codziennych potrzeb ludzi, np. w hotelarstwie, gastronomii, zakładach opieki zdrowotnej, aptece, na stacji benzynowej,
- gdy pracownik został zatrudniony w oparciu o system, który zakłada pracę w weekendy oraz święta,
- w zakładach, które prowadzą działalność z zakresu oświaty, turystyki, kultury, np. pracownicy muzeów, kin, teatrów, parków rozrywki,
- w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej czy wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, które zapewniających całodobową opiekę, np. domy dziecka.
Praca w niedziele i święta – odbiór dnia wolnego
Jak nakazuje Kodeks pracy, praca w niedzielę jest możliwa, ale w zamian pracownik ma prawo do dnia wolnego w ciągu poprzedzających lub najbliższych 6 dni. I nie ma tu znaczenia, czy w niedzielę pracował on osiem godzin, czy tylko jedną.
Osoby, które nie są zatrudnione w weekendowym systemie pracy, przynajmniej raz na cztery tygodnie powinny skorzystać z jednej wolnej niedzieli.
PRZYKŁAD: Pracownik pracował w niedzielę 26.09.2021 roku, dlatego może odebrać dzień wolny w dniach 20.09-25.09 lub 27.09-02.10.
Jeśli nie jest to możliwe, dzień wolny za pracę w niedzielę może zostać odebrany w trakcie trwania bieżącego okresu rozliczeniowego.
PRZYKŁAD: Pracownik pracował w Święto Niepodległości (11 listopada). Okres rozliczeniowy wynosi w jego przypadku 6 miesięcy (od pierwszego dnia lipca do ostatniego dnia grudnia), dlatego dzień wolny za święto może on odebrać do końca roku kalendarzowego.
Gdy jednak odebranie dnia wolnego za święto nie jest możliwe, pracownik za każdą przepracowaną godzinę powinien otrzymać dodatek do wynagrodzenia, który przysługuje mu w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy.
Kodeks pracy – praca w niedzielę a dodatkowe wynagrodzenie
Praca w święta i niedziele według Kodeksu pracy jest traktowana jako standardowe osiem godzin. Jeśli jednak ten czas został przekroczony, wynagrodzenie za pracę w niedzielę/święto powinno zostać wypłacone jako 8 h + godziny nadliczbowe, wyliczone na podstawie zasad dla nich obowiązujących.
Ta zasada dotyczy zarówno pracy weekendowej wykonywanej regularnie, jak i pojedynczych przypadków, np. nagłej awarii czy konieczności zastępstwa.
Niedozwolona praca w niedzielę lub święto – kara dla pracodawcy
To, czy praca w niedziele i święta jest dozwolona, reguluje Kodeks pracy – każdy pracodawca ma obowiązek przestrzegać zawartych w nim zasad. Jeśli dzieje się inaczej, może on ponieść konsekwencje.
Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) ma prawo przeprowadzać kontrole pod kątem przestrzegania przez pracodawców zasad Kodeksu pracy w zakresie świadczenia obowiązków służbowych w dni ustawowo wolne od pracy. Gdy pojawią się wykroczenia – np. nieuzasadnione delegowanie pracowników do pracy w dni świąteczne czy złamanie zakazu handlu w niedzielę – na pracodawcę może zostać nałożona grzywna w wysokości od kilku do nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Praca w niedzielę niehandlową. Czy to możliwe?
Początkiem 2018 roku w Polsce weszła w życie ustawa o niedzielach niehandlowych – z początku było ich kilka w roku, a aktualnie niemal w każdą obowiązuje zakaz handlu.
Wiele osób zastanawia się, czy praca w niedzielę niehandlową jest dozwolona na tych samych zasadach co w dni, gdy sklepy pozostają zamknięte.
Otóż praca w niedzielę niehandlową możliwa jest w przypadku osób, które pracują w aptekach, kwiaciarniach, sklepach dworcowych, na stacjach benzynowych, cukierniach, lodziarniach, piekarniach, sklepach z prasą oraz osób, które prowadzą niewielkie sklepiki osiedlowe (w tym przypadku wyłącznie właściciel może „stanąć za ladą”).
Za złamanie zakazu handlu pracodawca może otrzymać karę w wysokości nawet 100 000 zł.
Praca w święta i niedziele – podsumowanie
Praca w niedziele i święta? Kodeks pracy jednoznacznie określa, kiedy jest to dozwolone oraz na jaki dodatek za pracę w niedzielę/święto może liczyć pracownik.
Jeśli jesteś pracodawcą, koniecznie przestrzegaj tych zasad – inaczej możesz narazić się na spory wydatek w postaci grzywny przyznanej przez PIP podczas kontroli. Pamiętaj też, aby prowadzić szczegółową ewidencję czasu pracy – do tego zadania praktyczna okaże się elektroniczna rejestracja czasu pracy, a system można nawet zintegrować z programami kadrowo-płacowymi.
Jeśli masz pytania, jak wdrożyć takie rozwiązanie, skontaktuj się z nami – przez niemal 30 lat działalności sprzedaliśmy kilka tysięcy systemów RCP!
Przeczytaj także:
✔️ Rozliczanie czasu pracy. Co musisz wiedzieć, aby robić to dobrze?
✔️ Biometria w systemach rejestracji czasu pracy. Czy to możliwe i zgodne z prawem?
✔️ Jakie są systemy czasu pracy? Lista i objaśnienie terminów
