Badania medycyny pracy. Jak wyglądają? Wszystko, co warto o nich wiedzieć
Jakie są rodzaje badań medycyny pracy? Jak wyglądają? W jaki sposób się do nich przygotować? I ile kosztują badania medycyny pracy oraz kto za nie płaci? Wyjaśniamy kluczowe kwestie!
Czym są badania lekarskie pracownika?
Każdy pracownik bez względu na wiek musi być zdolny to wykonywania obowiązków na stanowisku, na którym jest zatrudniony. Aby to udowodnić, pracodawca musi skierować go na badania medycyny pracy – zarówno bezpośrednio przed zatrudnieniem, jak i w trakcie trwania stosunku pracy.
Podczas wizyty lekarz medycyny pracy przeprowadza wywiad zdrowotny, a na jego podstawie stwierdza:
- brak przeciwwskazania do wykonywania pracy na danym stanowisku pracy,
- istnienie przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.
Aby jednak pracodawca mógł skierować pracownika na badania lekarskie, musi zawrzeć umowę z Zakładem Medycyny Pracy. Obowiązek podpisania umowy powstaje w momencie zatrudnienia pierwszego pracownika, a pracodawca ma pełną swobodę, jeśli chodzi o wybór placówki.
Jakie są rodzaje badań medycyny pracy?
Wyróżniamy trzy rodzaje badań medycyny pracy – badania wstępne, badania okresowe oraz badania kontrolne pracownika.
Badania wstępne
Wstępne badania lekarskie przeprowadzane są przed rozpoczęciem pracy na danym stanowisku. Skierowanie na badania wstępne jest obowiązkowe dla wszystkich pracowników za wyjątkiem dwóch przypadków:
- gdy były pracownik zatrudnia się ponownie w tej samej firmie i na to samo stanowisko, a od wygaśnięcia umowy nie minęło więcej niż 30 dni.
- gdy w poprzedniej pracy pracownik był zatrudniony na tym samym stanowisku i wykonywał dokładnie te same obowiązki, a od momentu wygaśnięcia jego umowy nie minęło więcej niż 30 dni.
Jeśli lekarz medycyny pracy podczas badania wstępnego stwierdzi jakiekolwiek przeciwskazania do pracy, umowa z pracownikiem nie może zostać zawarta.
Badania okresowe pracownika
Podczas badania wstępnego wystawiane jest orzeczenie lekarskie o zdolności do pracy wraz z datą jego ważności – w zależności od stanowiska może ona wymościć np. 1, 3 czy 5 lat. Przed upływem wskazanego terminu pracownik musi przejść badania okresowe, podczas których lekarz medycyny pracy weryfikuje stan zdrowia pracownika i sprawdza, czy nadaje się on do pracy na określonym stanowisku. Badania okresowe są powtarzane najczęściej co 2-4 lata.
Badania kontrolne pracownika
Badania kontrolne przeprowadzane są w przypadku, gdy pracownik przez dłużej niż 30 dni kalendarzowych jest niezdolny do pracy z powodu choroby. Należy wówczas zweryfikować, czy nadal może wykonywać swoje obowiązki na zatrudnionym stanowisku.
Jeśli podczas badań okresowych lub kontrolnych lekarz stwierdzi przeciwskazania do pracy, pracodawca musi zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy oraz przenieść go na inne stanowisko.
Co powinno zawierać skierowanie na badanie wstępne?
Skierowanie na badania lekarskie do pracy musi zawierać informacje o:
- rodzaju badania (wstępne),
- stanowisku pracy, na jakie pracownik ma zostać zatrudniony,
- opis warunków pracy (jakie czynniki szkodliwe, niebezpieczne czy uciążliwe mogą występować na danym stanowisku).
Skierowanie na badania medycyny pracy powinny być wystawione w trzech egzemplarzach – pierwszy z nich pracownik przekaże lekarzowi, drugi zachowa dla siebie, natomiast trzeci należy umieścić w aktach osobowych pracownika.
Badania medycyny pracy – jak wyglądają i jak się do nich przygotować?
Badanie lekarskie pracownika trwa zazwyczaj kilkanaście minut i rozpoczyna się od wywiadu. Lekarz może zapytać o przebyte operacje, wypadki, przyjmowane leki, choroby przewlekłe (lub występujące w rodzinie), czy nałogi. Następnie wykonuje podstawowe badania – mierzy ciśnienie, osłuchuje klatkę piersiową.
W zależności od wykonywanych obowiązków, lekarz medycyny pracy może skierować pracownika na wizytę u specjalistów. Pracownicy biurowi powinni przejść badania okulistyczne. Osoby narażone są na pracę w hałasie czy inne niebezpieczne dla zdrowia czynniki mogą zostać skierowane na konsultację laryngologiczną, psychologiczną, kardiologiczną, neurologiczną, badanie krwi itp.
Jak przygotować się do wizyty? Przede wszystkim należy zabrać ze sobą skierowanie na badania oraz akcesoria medyczne, z których korzystamy na co dzień. Osoby z uszkodzonym słuchem muszą pamiętać o aparacie słuchowym, natomiast pracownicy z wadą wzroku muszą założyć soczewki lub zabrać okulary. Warto także postawić na ubiór, który umożliwi lekarzowi swobodny pomiar ciśnienia krwi czy zbadanie klatki piersiowej.
Medycyna pracy. Najczęściej zadawane pytania
Poznaj odpowiedzi na pytania, które najczęściej pojawiają się w kontekście badań medycyny pracy.
Ile jest ważne skierowanie na badania medycyny pracy?
Przepisy prawne nie regulują tego, ile ważne jest wystawione przez pracodawcę skierowanie na badania lekarskie pracownika. Kodeks pracy przestrzega jednak, aby wystawić i przekazać je pracownikowi odpowiednio wcześniej, aby mógł swobodnie umówić się na wizytę u lekarza medycyny pracy, a następnie dostarczyć pracodawcy odpowiednie zaświadczenie przed upływem terminu ważności poprzednich badań.
W praktyce skierowanie jest zatem najczęściej wystawiane z miesięcznym wyprzedzeniem.
Kto płaci za badania medycyny pracy?
Badania lekarskie do pracy przeprowadzane jest na koszt pracodawcy.
Ile kosztują badania medycyny pracy?
Koszt badań medycyny pracy jest różny w zależności od umowy podpisanej z wybranym przez pracodawcę Zakładem Medycyny Pracy. Najczęściej wynosi on kilkadziesiąt złotych za wizytę.
Czy badania powinny odbyć się w godzinach pracy?
Wstępnie badania lekarskie odbywają się przed rozpoczęciem pracy. W przypadku badań okresowych i kontrolnych wizyta u lekarza medycyny pracy powinna mieć miejsce w godzinach pracy, a pracownik za ten czas zachowuje prawo do wynagrodzenia. Jeśli w celu badania musi on dojechać do innej miejscowości, pracodawca powinien pokryć koszty transportu zgodnie z zasadami obowiązującymi przy podróżach służbowych.
Co grozi za brak badań medycyny pracy?
Jeśli pracodawca dopuści do pracy pracownika, który nie posiada aktualnych badań medycyny pracy, może otrzymać karę pieniężną w wysokości od 1 000 do 30 000 zł za naruszenie praw pracowniczych oraz przepisów Bezpieczeństwa i Higieny Pracy.
Warto także pamiętać, aby aktualne orzeczenie lekarskie wydane przez lekarza medycyny pracy przechowywać w aktach osobowych pracownika (może okazać się potrzebne np. na wypadek kontroli Państwowej Inspekcji Pracy).
Czy można odwołać się od orzeczenia lekarskiego?
Jeżeli pracodawca lub pracownik nie zgadzają się z treścią zaświadczenia lekarskiego, mają 7 dni, aby złożyć wniosek o ponowne przeprowadzenie badania. Wniosek należy składać za pośrednictwem lekarza medycyny pracy, który wydał poprzednie zaświadczenie.
Kolejne badanie zastaje przeprowadzone w Wojewódzkim Ośrodku Medycyny Pracy w ciągu 14 dni od dnia złożenia wniosku. Orzeczenie lekarskie, które zostanie wydane po drugim badaniu, jest ostateczne i nie ma możliwości odwołania się od niego.
Ile trwają badania medycyny pracy?
Czas trwania badania medycyny pracy zależy m.in. od liczby badań, które lekarz musi przeprowadzić (a to zależy np. od ryzyk, na które pracownik jest narażony). Średnio wizyta u lekarza może potrwać do 15 minut do nawet 2-3 godzin.
Jak nie zapomnieć o ważności badań?
Każdy zatrudniony na podstawie umowy o pracę pracownik bezwzględnie musi udać się do lekarza medycyny pracy na badania – zarówno wstępne, jak i okresowe, a w razie konieczności także kontrolne. Brak ważnego orzeczenia może skutkować dokuczliwą karą, dlatego lepiej przestrzegać wyznaczonych terminów.
Aby o nich nie zapomnieć, warto zadbać o narzędzia kontrolująco-dyscyplinujące. Doskonałym rozwiązaniem jest rejestracja czasu pracy - system nie tylko kontroluje czas wejść oraz wyjść pracowników zgodnie z harmonogramem ich pracy, ale po dodaniu informacji o terminie badania lekarskiego nie udzieli pracownikowi bez ważnego orzeczenia wstępu do budynku!
System RCP ułatwia i przyspiesza wykonywanie pracy kadrowo-płacowej, dba o bezpieczeństwie na terenie zakładu, zmniejsza ryzyko kradzieży czy usprawnia działanie organizacji.
Jeśli chcesz wdrożyć go w swojej firmie i zadbać o procesy operacyjne, chętnie porozmawiamy z Tobą o korzyściach i szczegółach!
Przeczytaj także:
✔️ 10 powodów, dla których warto wdrożyć system rejestracji czasu pracy w Twojej firmie
✔️ Harmonogram pracy – co to jest i jak go poprawnie ułożyć?
✔️ Lista obecności – darmowy wzór PDF i Excel oraz ważne informacje
